آنجا که به الطاف الهی در میان کوهستانی پرگل و درختانی که از خاک تا افلاک قد کشیده اند و چشمه سارهای زیبا و پرندگانی که با آوایی خوش نغمه سرایی می کنند و نسیم بهاری با رایحه ای دلنواز از گلهای محمدی روح را تلطیف می نماید لایزنگان قرار دارد .
لایزنگان منطقه ای است کوهستانی با تابستانی خنک در دره ای میان کوه های سربه فلک کشیده در 76 کیلومتری شرق شهرستان داراب با جمعیتی باتغ بر 6 هزار نفر به عنوان مرکز دهستان کوهستان محسوب میشود. مردمانش هم چون سایر روستاییان شیردل، زحمتکش وبا ایمان که عرق جبین را با دیده منت پذیرا گردیده اند.
از محصولات ان میتوان گل محمدی ،انار،انجیر،انگور،بادام وگردو را نام برد همچنین بافت قالی ،گلیم وجاجیم از صنایع قابل اعتنای ان به حساب می ایند.
افتخار لایزنگان همین بس که تجلی گاه حق،کعبه موعود را با گلاب ناب ان معطر میسازند.در بهار آن گاه که با وداع یار زردپوش ،مردمان دسته دسته ازباغات گل به سرای خویش بازمیگردند دختران و پسر بچه هایی را می بینی که شاخه های گل را دور گردن خود حایل نموده و هلهله کنان وبا سرورونغمه شادی وزمزمه ترانه های محلی به سوی خانه سرازیر میشوند.
آری به راستی که به حق ان را سرزمین گل و بلبل نام نهاده اند.
قدمت لایزنگان :
از آنجا که هیچ مدرک و سند مستحکمی در مورد قدمت و پیشینه مردم این روستا در دست نیست که بتوان به طور قطع به آن استناد کرد، لذا در این مقوله تنها به دو احتمال که بیشتر ممکن است به واقعیت نزدیک باشد اشاره می کنیم .
یکی از احتمالات اینکه مردم لایزنگان نواده های گروهی از اقوام آریایی پارس یا ماد هستند که در قرن های نخست هزاره ی اول قبل از میلاد مسیح به این سرزمین آمده و در امتداد زاگرس به مهاجرت خود ادامه داده اند که تا کنون نیز با دیگر گروههای نژادی مانند ترک زبانها و عرب ها درنیامیخته اند .
احتمال دیگر اینکه اجداد این مردم طی یک کوچ اجباری و به حالت تبعید توسط قدرت های سیاسی تاریخ سده های میانی ایران دوره اسلامی و یا در جریان کشمکش های داخلی خاندان زند و یا در جریان شکست زندیه از آقامحمدخان قاجار و فرار لطفعلی خان زند و همراهان به طرف کرمان ، از دیگر اقوام خود جدا شده و به محل کنونی لایزنگان آمده باشند . این احتمال چندان از واقعیت دور نیست .
به هر حال گذشتگان این مردم از هر کجا که آمده باشند ، مردم کنونی با ویژگی منحصر به فرد در منطقه یعنی گویش لری ، فعال و سرزنده به زندگی خود ادامه می دهند.
موقعیت جغرافیایی لایزنگان :
روستای لایزنگان از توابع بخش رستاق ، شهرستان داراب واقع در استان فارس ، در بین رشته کوههای جنوبی زاگرس قرار دارد.
لایزنگان روستایی است کوهستانی با ارتفاع 2000 متر از سطح دریا. در مدارهای 28 درجه و 14 دقیقه عرض شرقی و54درجه و59 دقیقه طول شمالی که از شمال به شهرستان نی ریز ، از جنوب به روستای نوایگان و قلعه بیابان ، از شرق به کوهستان بخش رستاق و از شمال غرب به روستاهای شکرویه و مروارید متصل می باشد و در جنوب شرقی استان فارس وشرق داراب قرار دارد .
روستای لایزنگان به طور کامل شرایط و اوضاع جوی و اقلیمی یک نقطه میان کوهی را دارا است و از نقاط سردسیر شهرستان محسوب می گردد . سرمای آن در سردترین روزهای زمستان به دو الی سه درجه زیر صفر می رسد و در گرمترین روزهای تابستان از 35 الی 37 درجه سانتی گراد بیشتر نمی شود و بدین لحاظ دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است و متوسط بارندگی آن در سالهای پرباران معادل 800 میلی متر است.
راهنمای گردشگری و تفریحی روستای لایزنگان :
باغات :
باغات سهم عمده ای را در زیبایی و گردشگری این روستا برعهده دارد . بخصوص از اوایل فصل بهار تا اوایل فصل پاییز که قابلیت تنوع و سیاحت را دارا می باشد . از جمله باغات این روستا می توان : باغکر ، چاه زرد ، چاه ریگو ، بیشه ، کل خوش آب کشکو ، گلو آبک ، گلو غرفته ، گلواره ای ، قرقوس، سسنک ، نیگو و.... نام برد.
1- باغکر :
منطقه ای بسیار دیدنی با درختان بلند و قطوری که سر به فلک کشیده واقع در هشت کیلومتری شرق لایزنگان که با درختان گردو ، سیب ، زرد آلو ، انار و بادام وبا چشمه و آب زلالش منطقه ای منحصر به فرد را خلق کرده و دارای یک استخر سیمانی پر از آب و درختی بسیار تنومند به قطر شش متر می باشد و مکان مناسبی برای تفریح ، استراحت و اسکان می باشد .
2- چاه ریگو :
در منطقه غرناک ( حدود ده کیلومتری نرسیده به لایزنگان ) در شرق لایزنگان قرار دارد و با درختان ، میوه ها ، چمن ها و چشمه زلالش با الهام از طبیعت نشانگر عظمت حق تعالی می باشد.
3- کل خوش آب :
در این باغ درختان سربه فلک کشیده و چمن زارهای بلند منظره ای شگفت آور به وجود آورده که چشم هر بیننده ای از دیدن آن خیره می ماند و به قدرت لاینفک پروردگار و هنر دست نقاش طبیعت پی می برد . در کنار راه استخری به چشم می خورد که در فصل تابستان مکان مناسبی برای شنا می باشد . آب این منطقه از درون شکافی مه در 15 متری استخر می باشد تأ مین می گردد . این منطقه به دلیل آب شیرین وگوارا یکی از خالص ترین آب های منطقه محسوب می شود که هر ساله افراد زیادی برای تفریح و گردش به این منطقه زیبا که ارتفاع آن بالغ بر 2200 متر است می آیند .
4- گلو آبک :
منطقه ای خوش آب و هوا دارای درختان بادام ، گردو وانار که سربه فلک سائیده و شاخه در شاخه قفل شده اندو دارای چشمه ای است که از شکاف سنگ بیرون می آید و همچنین دو استخر یکی با عمق دو و نیم متر و دیگری با عمق یک و نیم متر می باشد که مکان جالبی برای دوستداران طبیعت می باشد.
5- سسنک :
سسنک حدفاصل کل خوش آب وکل کبوتر بوده وباغی با ظاهر آراسته و درختانی تنومند و دارای استخری به عمق دو و نیم متر و درختانی چون انار ، گردو ، توت ، بادام و منظره زیبایش یکی از اماکن زیبای لایزنگان به شمار می آید .
6- نیگو :
منطقه ای است زیبا دارای درختان قطور واقع در شرق لایزنگان با راهی صعب العبور که در 20 کیلومتری لایزنگان قرار دارد و یکی از دورترین باغهای روستا به شمار می رود . ارتفاع آن بالغ بر 2200 متر و در پشت کوه مفک قرار دارد . از محصولاتش می توان بادام ، گردو ، زرد آلو ، گل محمدی ، انگور و ..... را نام برد .همچنین دارای چشمه ای است زیبا که این درختان رامشروب می سازد. این منطقه در اکثر فصل های سال از طبیعت دل انگیز برخوردار است.
غارها :
معمولا ً در برخی کوهها حفره هایی وجود دارد که به آنها غار می گویند و اهمیت آنها بستگی به طول ، آثار باستانی و .. دارد. طول برخی از غارها به بیش از ده متر تجاوز نمی کند ولی طول بعضی از آنها به ده ها کیلومتر می رسد . از غارهای این منطقه می توان به
1- غار لای سنه
2- غار معدن گاه ( به عمق بیش از پنجاه متر و قطر دهانه نیم متر )
3- غار باغ کر ( به عمق بیش از پانزده متر و قطر دهانه دو متر)
4- غار پیرنو ( به عمق بیش از پانزده متر و قطردهانه نیم متر )
5- غار پیر شیخ علی ( به عمق حدود هشت متر و قطر دهانه حدود دو متر )
و غارهای گلو آبک ، پس کمانه ، چاه شمسی، چاه زرد و ...... نام برد
| 
نارنگی-و...دارد.
داد وگر به با سر رفت توی دیوار.
